Meteo Delfzijl

Ster inactiefSter inactiefSter inactiefSter inactiefSter inactief

Delfzijl, 22-03-2023

De Verenigde Naties (VN) waarschuwden onlangs dat er niet veel tijd meer is om een temperatuurstijging op aarde, die verder gaat dan de in het Parijsakkoord afgesproken 1,5 graden, tegen te gaan. Daarmee lijkt het er steeds meer op dat we ons moeten voorbereiden op een scenario waarin de bijbehorende zeespiegelstijging en andere verwachte neveneffecten van de klimaatcrisis werkelijkheid gaan worden.
Zijn de bedreigingen voor een land als Nederland in de nabije toekomst misschien nog wel te overzien, voor de laaggelegen eilandstaten in bijvoorbeeld de Grote Oceaan is de strijd tegen het stijgende water, de verzilting en vervuiling van de leefomgeving, de almaar toenemende bevolkingsdruk en het tekort aan middelen al aan de orde van de dag.

Eilandstaat

Kiribati is een eilandstaat middenin de Grote Oceaan, op gepaste afstand van Australië en Nieuw-Zeeland. Het bestaat uit 32 atollen en één wat hoger gelegen eiland (een oud atol), die verspreid liggen over een stuk oceaan met een oppervlakte van 5 miljoen vierkante kilometer. Er wonen ruim 120.000 mensen, van wie meer dan helft op het atol Tarawa. Daarop bevindt zich ook de hoofdstad Zuid-Tarawa. Met een gemiddelde hoogte van 2 meter is Kiribati natuurlijk extreem gevoelig voor toekomstige zeespiegelstijging.

Als je Tarawa van wat dichterbij bekijkt, dan zie je een wereld die we ons in Nederland nauwelijks kunnen voorstellen. Het atol bestaat uit een langgerekte, smalle ‘landtong’, die in de vorm van een ‘V’ om een ondiepe lagune heen ligt. Daar weer omheen bevindt zich de oneindige Grote Oceaan. Op één van de hoogste punten, 3 meter boven zeeniveau (!), ligt de start- en landingsbaan van het internationale vliegveld. Behalve soms een vrachtvliegtuig, landt daar enkele keren per week een vliegtuig vanuit Fiji, om later weer die kant op te vliegen. De start- en landingsbaan ligt op een plek waar de landtong wat breder is.

Zuid-Tarawa

Op de V-vormige ‘dijk’ rond de lagune, bevinden zich meerdere dorpen, verder is er veel bos. De hoofdstad, Zuid-Tarawa ligt aan de zuidkant. Het is de enige ‘stad’ van Kiribati. Er wonen tienduizenden mensen. Eigenlijk is de hele landtong aan de zuidkant van de lagune één lang lint van bebouwing. De familiebanden in Kiribati zijn sterk. Mensen zorgen voor elkaar, vaak voor verre familie. Iedereen biedt elkaar onderdak in huizen die vaak simpel en open zijn. Waar veel van die huizen bij elkaar staan, is de bevolkingsdichtheid groot en de bevolkingsdruk voor het atol natuurlijk navenant. Veel mensen leven van de visserij en van dat wat ze zelf verbouwen. In veel opzichten zijn ze zelfvoorzienend.

Foto gemaakt door Jopolopy

Tarawa

Het vliegveld van Tarawa.

Vooral tijdens de zogenoemde ‘King-tides’ (een soort springtij), die eens in de zoveel tijd voorkomen, lopen delen van Tarawa onder water. Het water dringt dan vele huizen binnen. De bewoners zijn er niet erg van onder de indruk. Ze zorgen ervoor dat hun spullen veilig zijn en komen, als de zee zich weer teruggetrokken heeft, gewoon terug. Met zo weinig land tot je beschikking is het besef dat je verder toch nergens heen kunt natuurlijk heel erg groot. Voor hun drinkwater zijn de inwoners van Tarawa afhankelijk van een dunne grondwaterlens, die net onder het grondoppervlak, als het ware bovenop een zoutwaterlaag ‘hangt’. Met name op de plaats waar het vliegveld zich bevindt, is er veel ondergronds zoetwater. Het wordt met een pijpenstelsel over het atol gepompt. Hier en daar komt de pijp boven de grond, door erosie van de zee. Ook wordt er wel illegaal water uit getapt.

Bedreiging van alle kanten

Met een enorme zee als de Grote Oceaan dichtbij, ligt de bedreiging van zout water van alle kanten op de loer. Een deel van de atollen, waaruit Kiribati bestaat, is al onbewoonbaar geraakt doordat er geen zoetwater meer is. De druk op de voorraad van Tarawa wordt ook groter. Deels komt dit doordat er zoveel gebruikt wordt, maar ook de gewoonte van de bewoners om het bos of het strand als toilet te gebruiken, helpt niet mee. Verder valt er niet altijd voldoende regen. Ook in Kiribati komen lange, droge perioden voor. Zo kan het gebeuren dat, lang voordat het eiland eventueel onder water loopt, het drinkwater op is. In die zin zijn er dus meer zorgen dan alleen die van klimaatverandering.

Hoewel de verwachting is dat een groot deel van de atollen van de eilandenstaat aan de stijgende zeespiegel ten prooi zal vallen, blijkt uit satellietbeelden dat dit grote verdwijnen van de eilanden nog niet is begonnen. Mogelijk houdt het koraal, waaruit delen van de atollen bestaan, de stijging van de zee nog bij. De landtongen vangen zelf ook zand en andere afzettingen op, die helpen om nog droge voeten te houden.

Complex proces

Doordat bewoners datgene wat op het strand aanspoelt ook gebruiken om zelf dammen en andere vormen van zeewering te bouwen, wordt de beschermende functie ervan tegen het water aangetast. Een andere bedreiging is dat op lagere plaatsen, waar de zee van tijd tot tijd over de landtong spoelt, wegen worden aangelegd over zanddammen. Zodra de zee er niet meer door kan, wordt ook de aanvoer van sediment via het zeewater afgesneden. Sommige delen van het eiland worden er dan niet meer door bereikt. Er werkt al met al een complex proces van invloeden in op de eilanden dat nog niet altijd goed wordt begrepen.

Voor de president van Kiribati is het wel duidelijk. Hij vindt de bedreiging voor zijn land dermate groot dat hij zijn bevolking toch geleidelijk op een toekomst elders probeert voor te bereiden. De regering heeft op een stuk verderop gelegen Fiji dan ook al land gekocht, waar zo’n toekomst voor een deel van de bevolking mogelijk zou zijn. Ook in Australië en in Nieuw-Zeeland wordt voorzichtig naar grond uitgekeken, mocht het nodig zijn. Vooralsnog gebeurt er nog niets mee, maar je kunt maar beter goed voorbereid zijn, redeneert de president.

Bron: weer.nl