Afdrukken
Hits: 888
Ster inactiefSter inactiefSter inactiefSter inactiefSter inactief

Delfzijl, 18-05-2017

Meteorologen hebben een nieuw weersysteem geïntroduceerd, de Biscane.

Wie regelmatig de weersverwachtingen volgt, of de verhalen op deze site leest, zal wel redelijk bekend zijn met termen als hogedrukgebied, trog of koudeput. Toch worden er in de meteorologie nog veel meer weersystemen benoemd. Een nog redelijk onbekend begrip in meteo-land is het fenomeen ‘Biscane’. Duitse meteorologen schreven er in de laatste editie van het tijdschrift Weather uitvoerig over. Met de komst van steeds betere satellietsystemen, maar ook computermodellen, kunnen we deze systemen steeds nauwkeuriger in kaart brengen en ook zien aankomen.

Wat is een hurricane
Op 1 juni start op de Atlantische Oceaan het hurricane seizoen. Vooral in de maanden augustus, september en oktober zijn orkanen actief. De eilanden in de Caribische Zee, maar ook de Amerikaanse oostkust liggen met enige regelmaat in het pad van zo’n machtig weersysteem met alle gevolgen van dien. De schade, veroorzaakt door hoge golven aan de kust, forse windstoten en vooral ook veel regenwater, is in arme landen als Haïti, Cuba en de Dominicaanse republiek bijzonder groot, al komt ook de Amerikaanse (oost)kust niet ongeschonden uit de strijd. We kunnen ons vast nog wel de schade herinneren van orkaan Katrina in de staten Louisiana, Alabama en Mississippi en dan vooral de enorme problemen in een miljoenenstad als New Orleans.

Een hurricane, of orkaan ontstaat boven zeewater in de (sub)tropische gebieden. Het is een op zichzelf staand weersysteem met een gesloten circulatie, een warme kern en windsnelheden van minimaal windkracht 12 (orkaankracht). Op satellietbeelden is een orkaan vaak zichtbaar als een rond weersysteem met een doorsnede van enkele honderden kilometers. Ook is er vaak een duidelijk oog zichtbaar. Als een orkaan of hurricane boven kouder zeewater komt, ontbreekt het aan zijn of haar (orkanen krijgen afwisselend een mannen- en vrouwennaam) voeding en verliest het systeem snel aan activiteit. Op gematigde breedte worden de restanten vaak opgenomen door de daar aanwezige lagedruksystemen. Europa kent dan ook eigenlijk niet de aanwezigheid van orkanen, maar wel de (laatste) restanten die soms voor aardig wat regen en soms ook veel wind kunnen zorgen.

Medicane
Door de aanwezigheid van het veel koudere zeewater van de Atlantische Oceaan, maken orkanen in Europa geen schijn van kans. Toch zien we boven de Middellandse Zee soms een aantal onweersbuien clusteren tot een groot buiengebied met kenmerken die verdacht veel op een orkaan lijken. Op satellietbeelden is soms goed zichtbaar dat de onweersbuien om elkaar heen draaien en er op den duur een oog vormt. Boven water worden ook met enige regelmaat forse windstoten genoteerd en bovendien valt er een flinke plens water. Op hoogte is altijd een bel koude lucht aanwezig, het warme zeewater doet vervolgens de rest (groot verschil in temperatuur met de hoogte). Ook van een (iets) warmere kern lijkt tenslotte sprake te zijn.

Een Medicane komt eigenlijk elk jaar wel tot ontwikkeling. Volgens bronnen zijn er tussen 1948 en 2011 99 geteld. Daarbij moeten we bedenken dat lang niet elk systeem wordt opgemerkt, bijvoorbeeld door het ontbreken van een oog op het moment dat de satelliet een foto maakt. Favoriet voor het vormen van een Medicane is vooral het westelijke en centrale deel van de Middellandse zee waar de zee uitgestrekter is dan het oostelijke deel. Het oostelijke deel is vaak het warmst, maar door de geografie (liggen land/zee en aanwezigheid gebergtes) komen Medicanes minder snel tot ontwikkeling. Ongevaarlijk zijn Medicanes overigens niet. In september 1996 leverde een Medicane nabij de Balearen een zestal tornado’s op en viel er in korte tijd veel regenwater waardoor delen van de eilanden zelfs onder water kwamen te staan. Het noorden van Afrika is nog veel gevoeliger voor een Medicane, zo zijn er gevallen bekend van het aan land komen van een Medicane met heftige regen en forse windstoten met daardoor honderden dodelijke slachtoffers tot gevolg en duizenden huizen die verwoest werden.

Biscane
Relatief onbekend, maar vergelijkbaar met de Medicane, is een Biscane. Een Biscane vinden we echter boven de Golf van Biskaje. Ook hier zien onderzoekers een warm en deels wolkeloos oog en een afgezonderde bel koude lucht op grote hoogte. Een duidelijk voorbeeld van een Biscane was halverwege september 2016. Bij watertemperaturen van ruim 20 graden, was er op een gegeven moment boven het zuidelijke deel van de Golf van Biskaje een aantal buienclusters zichtbaar die om hun eigen as draaide en waar sprake was van een koude bovenlucht. Door het gebrek aan metingen, is er niet echt bekend hoeveel wind er precies heeft gestaan boven de Golf van Biskaje, maar er is wel één weerboei die ons prachtige data kon leveren.

Op 14 september 2016 trok de wind, toen uit een zuidwestelijke richting fors aan. Er werden windstoten gemeten van 60 tot 80 km/u. Tijdens de eerste uren van de 15e trok het oog precies over dit meetpunt. De wind viel bijna helemaal weg, er stond op een gegeven moment niet meer dan gemiddeld 7 km/u aan wind. Dit komt overeen met windkracht 2. Een schip 100 km ten oosten gaf op datzelfde moment een gemiddelde wind van 78 km/u door, dit komt overeen met windkracht 9. Na een tijdje trok de wind weer aan, maar nu uit een noordoostelijke richting. De kern van de Biscane trok namelijk zuidoostwaarts.

Beter in kaart brengen
Ondanks de introductie van het weerfenomeen Biscane, is er nog een hoop onduidelijk. In de toekomst moet uitblijken of we dit systeem echt in de theorieboeken kunnen opnemen. Misschien dat het niet eens lang duurt voor het zover is. Met de komst van steeds snellere en fijnmazige weermodellen, kunnen we dit soort systemen ook veel beter in kaart brengen en verwachten. Het zeer fijnmazige Arome liet de Biscane van vorig jaar september in de prognose kaarten duidelijk zien. Ook het steeds warmer wordende zeewater zal voor een toename van het aantal Biscanes zorgen. Immers, warm zeewater is één van de motoren achter dit systeem en metingen geven aan dat aan het einde van de zomer het zeewater in dit deel van de wereld ook steeds warmer wordt.

Bronnen: MeteoGroup, Meteociel.fr, UKMO, Wikipedia.org, MeteoFrance, Weather (magazine),Nasa, NOAA